
Uogólnione zaburzenie lękowe charakteryzuje się uporczywie występującym martwieniem się i lękiem. Lęk jest nieproporcjonalny do rzeczywistego wpływu na życie wywołujących go sytuacji. Dana osoba doświadcza uporczywego lęku bez objawów innych zaburzeń lękowych takich jak napady paniki, fobie i obsesje.
Uogólnione zaburzenie lękowe – objawy
Do cech charakterystycznych uogólnionego zaburzenia lękowego należy ciągłe zamartwianie się, którym towarzyszy:
- niepokój – poczucie podenerwowania, uczucie napięcia wewnętrznego,
- problemy ze snem (bezsenność),
- męczliwość,
- trudności z koncentracją lub uczucie pustki w głowie,
- drażliwość,
- napięcie mięśni.
Dana osoba doświadcza tych objawów na tyle dotkliwie, że utrudniają jej one funkcjonowanie w relacjach społecznych, zawodowych i innych kluczowych obszarach codziennego funkcjonowania.
Uogólnione zaburzenie lękowe – diagnoza
Aby zdiagnozować uogólnione zaburzenie lękowe u danej osoby muszą wystąpić następujące objawy (za DSM-V):
- Nadmierny lęk lub obawy przed przyszłymi wydarzeniami występują prawie codziennie przez okres co najmniej 6 miesięcy. Lęk i obawy dotyczą co najmniej dwóch obszarów życiowych (praca, finanse, relacje, rodzina, itp.)
- Dana osoba nie jest w stanie poradzić sobie z objawami i je kontrolować.
- Oprócz punktu A, muszą wystąpić co najmniej trzy z sześciu poniższych objawów:
-
- Niepokój, nerwowość lub napięcie emocjonalne.
- Łatwe męczenie się.
- Problemy z koncentracją uwagi lub uczucie pustki w głowie.
- Drażliwość.
- Wzmożone napięcie mięśniowe.
- Problemy z zasypianiem, wstawaniem lub niespokojny sen/niewysypianie się.
-
- Symptomem mogą być również nudności, wymioty i przewlekłe bóle brzucha.
- Istnienie zaburzenia nie może zostać przypisane zażywaniem leków lub używek oraz nie mogą być następstwem innych chorób takich jak, np. nadczynność tarczycy.
- Zaburzenia nie można wyjaśnić za pomocą innych przyczyn.
Uogólnione zaburzenie lękowe – przebieg
Osoba doświadczająca uogólnionego zaburzenia lękowego z reguły ma dużo zmartwień. Mimo odczuwanego z tego powodu dyskomfortu nie potrafi zapanować nad swoimi obawami a ich intensywność i częstość jest niewspółmierna do rzeczywistego prawdopodobieństwa wystąpienia budzących strach zdarzeń. Osoba z uogólnionym zaburzeniem lękowym niejako martwi się „na zapas”. Często stosunkowo błahe sprawy potrafią być problemem intensywnego lęku i obaw. Świadomość nadmierności własnego martwienia się nie zmienia faktu, że dana osoba nie potrafi kontrolować objawów związanych z doświadczanym lękiem. Przedmiot lęku są obawy związane z:
- utratą kontroli,
- poczuciem bezradności,
- porażką,
- obawą przed odrzuceniem,
- śmiercią i chorobą.
Uogólnione zaburzenie lękowe może zostać zaostrzone przez każdą stresującą sytuację, np. wysokie wymagania w pracy, konflikt w związku, choroba, cokolwiek co jest oceniane jako zagrażające.
Uogólnione zaburzenie lękowe może się rozwinąć w każdym okresie życia. Często współwystępuje z depresją. Należy w takim przypadku określić, które zaburzenie jest pierwotne, a które wtórne. Uogólnionemu zaburzeniu lękowemu może współtowarzyszyć fobia społeczna, fobia specyficzna czy zaburzenie lękowe z napadami paniki.
Uogólnione zaburzenie lękowe dwukrotnie częściej dotyka kobiet. U dzieci i młodzieży przedmiotem zmartwień jest zazwyczaj nauka w szkole lub obawa przed niepowodzeniami sportowymi. W przypadku dorosłych lęk może dotyczyć różnych obszarów funkcjonowania.
Za przyczynę uznaje się kombinację dziedziczności, czynników neurobiologicznych i predysponujących doświadczeń z okresu dzieciństwa, takich jak nadmierne oczekiwania rodziców, porzucenie lub odrzucenie przez rodziców bądź też modelowanie przez nich martwienia się.
Uogólnione zaburzenie lękowe – leczenie
Do najskuteczniejszych i najbardziej zaawansowanych metod leczenia uogólnionego zaburzenia lękowego należą:
- Trening relaksacyjny – stosowanie ćwiczeń oddechowych, głęboka relaksacja mięśniowa, ćwiczenia fizyczne.
- Trening uważności – ćwiczenie nieosądzającego obserwowania strumienia własnych myśli i uczuć w chwili obecnej.
- Kontrola poznawcza – szczególny nacisk kładziony jest na mowę wewnętrzną, identyfikowanie i zastępowanie lękogennych myśli. Przedmiotem pracy jest eliminacja katastroficznych myśli i niefunkcjonalnych przekonań.
- Ekspozycja – konfrontowanie się z lękowymi wyobrażeniami oraz kontrola częstości zachowań łagodzących lęk.
- Rozwiązywanie problemów – podejmowanie działań i opracowywanie strategii rozwiązania problemów zamiast zamartwiania się.
- Styl życia – wypracowanie nawyków i stylu życia ograniczających poziom lęku.
- Farmakoterapia – skuteczność leków może być zdecydowanie poprawiona przy równoczesnym stosowaniu psychoterapii.