Dostrzeganie pozytywów to jedno z podstawowych technik w terapii behawioralnej. Ludzki umysł jest bardziej nastawiony na wychwytywanie negatywów niż pozytywów. Dzięki temu łatwiej jest dostrzegać zagrożenia i niebezpieczeństwa. Właściwość ta niezwykle przydatna w czasach, kiedy na każdym kroku ludzkie musieli liczyć się z zagrożeniem związanym z utratą zdrowia lub życia współcześnie nie spełnia już swojej funkcji. W konsekwencji nasza uwaga jest w pierwszej kolejności kierowana na niepożądane zachowania i złe doświadczenia kosztem pozytywnych zachowań. Koncentracja na negatywach i pomijanie pozytywów w końcu doprowadza do pogorszenia samooceny dziecka i jego wiary we własne możliwości, a także spadku motywacji do pozytywnego działania.

Do podstawowych technik terapii behawioralnej należy dostrzeganie pozytywów i zwracanie uwagi na pozytywne wydarzenia oraz podkreślanie ich w kontekście zachowań dziecka.

Jej świadome stosowanie pozwala nauczyć się kierowania swojej uwagi nawet na najmniejsze pozytywne zachowania oraz aktywne ich wzmacnianie. W konsekwencji dzieci dowiadują się, jakie ich zachowania są pożądane i które z nich warto powtarzać, aby znowu zdobyć uwagę dorosłych. Jest to wykorzystanie naturalnego prawa wzmocnień zachowań które ostatecznie prowadzi do częstszego pojawiania się tych zachowań.

Dostrzeganie pozytywów – ZADANIE

1. Obserwuj dziecko i zapisuj wszystkie zachowania, które są pozytywne, nawet jeśli wydaje ci się, że są one czymś normalnym i dziecko powinno się tak zachowywać.
2. Pozytywne zachowanie to również takie, które związane jest z lepszym wykonywaniem danej czynności niż zazwyczaj lub trudne zachowanie przebiega mniej problematycznie.
3. Pod koniec czasu obserwacji (lekcji, zabawy) podziel się z dzieckiem wszystkimi pozytywami, które zostały przez ciebie dostrzeżone i dokładnie je wylicz wskazując na konkretne zachowania.

Dostrzeganie pozytywów – przykłady

Co moje dziecko zrobiło dzisiaj dobrze?

1. Pierwsze powiedziało mi „dzień dobry”.
2. Zjadło całe śniadanie.
3. Samo umyło zęby.
4. Pozwoliło się uczesać.
5. Stało spokojnie podczas ubierania.
6. Starła mopem ślady swoich butów na podłodze.

Co mój mąż zrobił dzisiaj dobrze?

1. Zachowywał się cicho a tym samym mnie obudził mnie, kiedy wstawał do pracy.
2. Napisał do mnie miłego SMS-a z pracy.
3. Wracając do domu, kupił chleb.
4. Pochwalił mnie za obiad.
5. Wyczyścił kotu kuwetę.
6. Powiedział kilka komplementów.
7. Zgodził się na oglądanie filmu, który wybrałam.
8. Pomógł w zrobieniu kolacji.

Dostrzeganie pozytywów i pozytywne podsumowanie

Efektem dostrzegania pozytywów powinno być pozytywne podsumowanie, czyli podzielenie z się z dzieckiem na koniec okresu obserwacji informacjami, które z jego zachowań nam się podobały. Ważne jest, aby pozytywne podsumowanie zawierało opis konkretnych zachowań! Mówienie dziecku, że zachowywało się grzecznie nic dla niego nie znaczy.

Przykład pozytywnego podsumowania:

Janku, bardzo mi się podobało, że słuchałeś poleceń, wykonywałeś do końca wszystkie zadania, postępowałeś zgodnie z moimi wskazówkami a na koniec sprawnie posprzątałeś w wszystkie rzeczy po sobie. Brawo. Jestem z Ciebie dumny.

Dostrzeganie pozytywów – podsumowanie

• Pozytywne informacje zwrotne są niezbędne do prawidłowego rozwoju dzieci a one same potrzebują uzyskiwać je codziennie.
• Dostrzeganiepozytywów jest jedną z pierwszych i niezbędnych metod pracy z trudnymi dziećmi, szczególnie z tymi przejawiającymi zachowania opozycyjne.
• Pozytywem jest również normalne zachowanie. Koncentracja jedynie na rzeczach wyjątkowych pogarsza samoocenę. Należy dostrzegać każdy przejaw pożądanych zachowań.
• Jest to stosunkowo prosta metoda, gdyż nie wymaga współpracy ze strony dziecka a jej systematyczne stosowanie prowadzi do poprawy samopoczucia i atmosfery. Jest też stosunkowo efektywną metodą w odniesieniu do kształtowaniu pożądanych zachowań.
• Zazwyczaj dostrzeganie pozytywów nie przychodzi łatwo. Jeśli wychowawca nie będzie świadomie pracował nad tą umiejętnością będzie dostrzegał jedynie to, co poszło źle a w konsekwencji będzie wzmacniał poszukiwanie negatywnej uwagi i niepożądane zachowania.
• Sporadyczne i rzadkie stosowanie tej metody nie przynosi rezultatów. Należy ją stosować systematycznie jako podstawowe narzędzie pracy.
• Metoda ta wymaga stałej uważności ukierunkowanej na dostrzeganie pozytywów. Tym samym wymaga sporo energii i zaangażowania ze względu na przyjęcie określonego sposobu myślenia i działania.