Psychoterapia poznawczo – behawioralna, określana też nazwą kognitywno-behawioralną, należy do jednych z najlepiej zbadanych i najskuteczniejszych metod terapeutycznych.

Psychoterapia poznawczo – behawioralna | ZAŁOŻENIA

Metoda ta przyjmuje założenie, iż zaburzenia wynikają z wyuczonych negatywnych reakcji, których nauczyliśmy się w ciągu życia. Dana osoba tworzy indywidualny obraz świata poprzez nadawanie znaczeń swoim doświadczeniom. Z kolei nadane znaczenie wpływa na to jakich doświadczamy emocji i jakie podejmujemy działania. Kluczowe zatem znaczenie, w procesie powstawania zaburzeń, mają przekonania. Terapia poznawczo-behawioralna zwraca uwagę na wzajemne powiązania myśli, emocji i wynikających z nich zachowań.

Istotą terapii jest odkrycie indywidualnych negatywnych znaczeń oraz ich modyfikacja na konstruktywne. Zmiana nieadaptacyjnych myśli pozwala na zmianę wypływających z nich nieprzystosowawczych zachowań. Terapia poznawczo – behawioralna zakłada, że jeśli określone sposoby reagowania zostały wyuczone, to możliwe jest ich oduczenie i nauczenie się nowych sposobów funkcjonowania. Efektem tych działań jest globalna poprawa samopoczucia. Każda osoba może się nauczyć myśleć o sobie, świecie i innych ludziach w sposób bardziej sprzyjający jej dobremu codziennemu funkcjonowaniu.

Psychoterapia poznawczo – behawioralna | PROCES TERAPEUTYCZNY

Terapia poznawczo-behawioralna skupia się na teraźniejszości, tu i teraz, szukając rozwiązań dla aktualnych trudności. Terapeuta wraz z klientem tworzy obraz problemu dobierając do nich najskuteczniejsze działania. Problemy rozkładane są na wzajemnie oddziałujące na siebie czynniki w celu zrozumienia jego natury oraz dokonania ich analizy pod kątem ich racjonalności.

Terapeuta dociera do nieadaptacyjnych myśli i przekonań podważając ich racjonalność oraz poszukuje korzystniejszych dla klienta alternatyw. Klienci zachęcani są również do dokonywania eksperymentów behawioralnych, których zadaniem jest testowanie własnych przekonań oraz wypróbowywanie nowych zachowań i reakcji. Elementy behawioralne i poznawcze są stosowane zamiennie w celu wypracowania jak najlepszego rozwiązania dla klienta.

Kluczowa z punktu widzenia terapii jest również relacja terapeuty z klientem. Obie strony muszą współpracować i wspólnie poszukiwać jak najlepszego rozwiązania. Ostatecznie to klient decyduje, które rozwiązanie przynosi mu najlepsze rezultaty.

Klienci uczą się również zapisu swoich myśli oraz odkrywania ich związku z późniejszymi konsekwencjami. Dzięki takim zdaniom domowym klient pracuje równolegle poza sesją terapeutyczną zwiększając efektywność terapii. Docelowo klient ma za zadanie nauczyć cię rozpoznawania nieracjonalnych myśli oraz szukać dla nich alternatyw i innych wzorców zachowań w miejsce tych niepożądanych. Klient uczy się rozpoznawać negatywne myśli i leżące u podstaw jego zachowania, weryfikować je oraz właściwie na nie reagować.

W procesie terapii poznawczo – behawioralnej, poza sesjami z terapeutą, stosowane są również podręczniki samopomocy czy programy komputerowe. Sesje terapeutyczne odbywają się indywidualnie, ale mogą przybierać również formę grupową.

Początek terapii to ustalenie celów. Klient podczas każdej sesji decyduje czym aktualnie chce się zajmować. Tempo i zakres terapii zależne są od klienta. Terapeuta zachęca, ale nie narzuca. To ostatecznie klient decyduje o osobie i o tym, co stanowi jego największy problem. Sesje terapeutyczne mogą trwać od 30 do 60 minut. Terapia poznawczo – behawioralna zazwyczaj jest rozłożona w czasie i trwa od kilku tygodni do kilku miesięcy. Spotkania odbywają się co tydzień, przy czym częstotliwość spotkań regulowana i mogą one być bardziej rozłożone w czasie w zależności od problemu i postępów w terapii.

Psychoterapia poznawczo – behawioralna  | MOCNE STRONY

Zasadnicza mocna strona terapii poznawczo-behawioralnej to rozwój samoświadomości klienta, który uczy się rozumieć przyczynę swoich trudności oraz nabywa umiejętności pozwalających mu na samodzielne radzenie sobie z problemami. Dzięki temu rozwijane jest poczucie kontroli i sprawstwa oraz wzmacniana jest niezależność klienta w zakresie radzenia sobie.

Podczas sesji terapeutycznych klient nabywa umiejętności, które może wykorzystywać zarówno poza terapią, np. w formie zadań, jak również po jej zakończeniu.

Umiejętność samodzielnego rozpoznawania nieadaptacyjnych myśli oraz umiejętność wypracowywania przystosowawczych przekonań wzbudza wyższą samoocenę oraz wzmacnia motywację do działania.

W porównaniu do innych metod psychoterapia behawioralno-poznawcza określana jest mianem krótkoterminowej. Sesje terapeutyczne to zazwyczaj kilkanaście do kilkudziesięciu spotkań. Po tym okresie klient może liczyć na pozbycie się przyczyn jego trudności.

Psychoterapia poznawczo-behawioralna, ze względu na swoją skuteczność, jest zalecana w leczeniu depresji (w tym depresja okołoporodowa), zaburzeń lękowych, zaburzenia obsesyjno-kompulsywnego. W przypadku zaburzeń odżywiania przynosi lepsze efekty niż farmakoterapia. Może być stosowana z powodzeniem w leczeniu zaburzeń somatycznych o podłożu psychicznym. Techniki terapii poznawczo-behawioralnej stosowane są również w uczeniu się radzenia sobie ze stresem czy w zespole stresu pourazowego.

Psychoterapia poznawczo – behawioralna | OGRANICZENIA

Terapia poznawczo-behawioralna wymaga od klienta umiejętności wglądu we własne myśli, emocje i ukryte założenia. Związane jest to koniecznością posiadania autorefleksji oraz zdolności do myślenia abstrakcyjnego oraz przyczynowo skutkowego.

Zasadniczym elementem terapii to praca własna klienta. Otrzymuje on do wykonania prace, na których w dużej mierze opiera się efektywność terapii. Jest to ryzyko, gdyż klient może nie wykonać powierzonych zadań.

Rzeczywiste efekty wymagają czasu, ćwiczeń i zaangażowania klienta. Im więcej klient wykonuje ćwiczeń, tym może liczyć na większą skuteczność terapii.

Terapia poznawczo-behawioralna koncentruje się w pracy nad problemem. Jeśli problemem jest  nieśmiałość i trudności w mówieniu o sobie to oczekiwanie na efekty terapii są wydłużone o czas niezbędny do nawiązania pozytywnej relacji z terapeutą.

Psychoterapia poznawczo – behawioralna | PODSUMOWANIE

• Badania wskazują, iż jest najskuteczniejszą metodą terapii.
• Efektywność procedur i interwencji jest potwierdzona metodami naukowymi
• Daje szybkie i trwałe efekty
• Zwiększa samodzielność i niezależność
• Zapewnia lepsze radzenie sobie z trudnościami i problemami