Lęk jest subiektywnym stanem obawy i niepokoju nie wynikającego z bezpośredniej przyczyny. Lęk to nastrój, w którym dominuje odczucie silnego zagrożenia lub zatrważającej zmiany, wywodzące się z nieznanego, nierealnego źródła. Stanowi reakcję na niejasne, odległe czy nawet nierozpoznane zagrożenie. Osoby doświadczające lęku mają poczucie utraty kontroli nad sobą lub sytuacją, w której się znajdują. Poczucie lęku często towarzyszy niejasnym wyobrażeniem, że stanie się coś złego. Lęk może zostać wywołany nawet przez samo myślenie o danej sytuacji oraz poprzez martwienie się tym co mogłoby się wydarzyć.

Lęk – formy

Lęk może pojawiać się w różnych postaciach i na różnym poziomie intensywności. Może wahać się od zwykłego uczucia niepokoju do pełnego ataku paniki. Jeśli lęk pojawia się wyłącznie w reakcji na konkretną sytuację nosi nazwę lęku sytuacyjnego lub fobicznego. Lęk nabiera charakteru fobii, jeśli dana osoba zaczyna faktycznie unikać danej sytuacji lub związanych z nią przedmiotów w sposób. Napad paniki pojawia się nie wiadomo skąd. Zaczyna się od spontanicznej reakcji lub na skutek antycypacji lęku. Szybko dochodzi do najwyższego poziomu a następnie stopniowo ustępuje.

Lęk – objawy

Doświadczaniu lęku towarzyszy szereg różnorodnych objawów:

• Psychiczne – trudności skupienia, rozluźnienia, zaśnięcia, wzmożona czujność, drażliwość,
• Ruchowe – wzmożone napięcia mięśni, niepokój, drżenie, dygotanie, męczliwość, „miękkie nogi”
• Fizjologiczne – zasłabnięcie, zawroty głowy, trudności przełykania, suchość śluzówek, nudności, parcie na mocz i stolec, wzmożenie perystaltyki jelit, pocenie się, mrowienie, uderzenie gorąca, przyspieszenie oddechu.
• Poznawcze – związane z przeżywanym zagrożeniem lub nagłą zmianą w otoczeniu
• Skrajnym przejawem lęku jest panika

Lęk – Przyczyny zaburzeń lękowych

Nie ma jednej przyczyny zaburzeń lękowych. U źródeł zaburzeń lękowych upatruje się różnorodne czynniki działające na wielu poziomach takich jak:

• Dziedziczność – fobia rozwija się u 15-25% osób, które mają co najmniej jednego rodzica cierpiącego na to zaburzenie,
• Biologia – brak równowagi fizjologicznej, zażywanie środków psychoaktywnych, nadczynność tarczycy, hipoglikemia, niedobór wapnia i magnezu, zespół hiperwentylacji, wypadanie płatka zastawki mitralnej, napięcie przedmiesiączkowe, choroby ucha środkowego;
• Okres dzieciństwa i wychowanie – komunikowanie przez rodziców nadmiernej postawy ostrożności wobec świata, krytyczni i wyznaczający wysokie standardy rodzice, poczucie braku bezpieczeństwa, tłumienie reakcji emocjonalnej dziecka przez rodziców, obecność lęku separacyjnego w dzieciństwie, silne przeżycia stresowe w okresie dzieciństwa,
• Warunkowanie – skojarzenie neutralne sytuacji z zagorzeniem, zaburzenie stresowe pourazowe, unikanie sytuacji fobicznych
• Doświadczanie stresorów – znacząca strata osobista, znacząca zmiana życiowa,
• Dialog wewnętrzny – wewnętrzny monolog związany z obawami i wskazujący na możliwość pojawienia się lęku i napadu paniki
• System przekonań – niskie poczucie wartości, przekonanie, że świat i życie jest pełne zagrożeń
• Zdolność wyrażania uczuć – zaprzeczanie wyrażaniu uczuć gniewu, frustracji, złości, smutku.
• Styl życia – silne i częste stresory związane z wykonywaną pracą, brak sensu życia, poczucie beznadziei,
• Predyspozycje osobowościowe – perfekcjonizm, nadmierna potrzeba aprobaty, nadmierna potrzeba kontroli.

Lęk – terapia

Do najskuteczniejszych metod leczenia zaburzeń lękowych należą terapie oparte na podejściu behawioralnym i poznawczym. Dostarczają one narzędzi pozwalających na szybkie i trwałe zmiany. Zasadniczym ich celem jest nauczenie klientów czym jest lęk oraz jak sobie z nim radzić. Podczas sesji terapeutycznych klienci uczą się rozpoznawać wczesne objawy lęku, skalować ich poziom, identyfikować źródła, identyfikować myśli i przekonania wywołujące lęk oraz uczą się jak w pełni angażować się w realizację swoich celów bez doświadczania lęku.